Ben Salemans wrote:
WEL OF GEEN STAATSSTEUN AAN RODA MET KWIJTSCHELDEN HUURSCHULD?
‘CREATIEF-MET-KURK-OPLOSSING, MAAR EUROPA BIJT VAAK TOCH NIET’
Kerkrade - Is er sprake van ongeoorloofde staatssteun als de huurschuld van Roda JC wordt kwijtgescholden? Geheel zeker van zijn zaak is het college van burgemeester en wethouders van Kerkrade niet, maar het acht het voorliggende plan ‘verdedigbaar’ en is bereid een ‘aanvaardbaar risico te nemen’. Vier vragen en antwoorden over deze kwestie.
Bron: Maikel Suilen - 11 juli 2023, 18:45 uur
www.limburger.nl/cnt/dmf20230711_95308127
Welk voorstel ligt er woensdag voor in de gemeenteraad?
Er wordt gestemd over een grootschalige renovatie van sportpark Kaalheide, genaamd
Kaalheide Bruist. Ook Roda is onderdeel van dit project. Het is de bedoeling dat de voetbalclub over een paar jaar kantoor gaat houden in een nieuw te bouwen pand op Kaalheide en dan alleen nog op wedstrijddagen het Parkstad Limburg Stadion huurt van de gemeente.
Ook is Kerkrade, als element van het plan, bereid om Roda een huurschuld 2,8 miljoen euro kwijt te schelden in ruil voor enkele tegenprestaties. De club moet helpen met het zoeken van huurders voor de leegkomende kantoren in het stadion en neemt een deel van het onderhoud voor zijn rekening, zoals zorgdragen voor de grasmat. Ook het aantal maatschappelijke activiteiten van Roda in de regio wordt uitgebreid.
Kan deze constructie de test voor ongeoorloofde staatssteun doorstaan?
„Vooropgesteld: het is heel erg lastig - zeker in zo’n complex geheel als dit project - om te beoordelen of iets als ongeoorloofde staatssteun wordt aangemerkt. Dat is sowieso één van de moeilijkste dingen om te bewijzen in de rechtszaal”, aldus Elies Steyger, emeritus hoogleraar Europees Bestuursrecht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Volgens haar spreken twee onderdelen in het voordeel van de gemeente. „Dat Roda niet het exclusieve gebruik van het stadion heeft, maakt dat het niet leidt tot selectiviteit. Én er is sprake van enkele tegenprestaties, hoewel ik mij afvraag of deze opwegen tegen de hoogte van de schuld die wordt kwijtgescholden. Op het eerste oog lijken deze mij wat weinig.”
Ook Marjan Olfers, hoogleraar Sport en Recht aan de Vrije Universiteit, heeft haar twijfels. „Het is een creatief-met-kurk-oplossing, in een poging binnen de grenzen te blijven. Je proeft dat de gemeente heel welwillend is richting Roda, maar zich tegelijkertijd als een normale marktpartij wil opstellen. Je kan waardes hangen aan de tegenprestaties om het goed te kunnen beoordelen, maar de vraag blijft: hadden ze dit ook voor een andere partij gedaan? Dat is lastig te beantwoorden.”
Hoe groot is de kans dat de Europese Commissie (EC) daadwerkelijk een onderzoek start of ingrijpt?
„De EC is in de regel terughoudend met het onderzoeken van sportdossiers”, zegt Olfers. „Er zijn bovendien genoeg haakjes in dit plan om op het eerste oog te denken: oké, prima zo. Het is voor iedereen mogelijk om het laagdrempelig onder de aandacht te brengen, en de commissie zal er heus naar kijken, maar echt doorbijten doen ze niet vaak.”
Het heeft simpelweg geen prioriteit, meent Steyger. „Een bezorgde burger uit Kerkrade, een concurrerende voetbalclub of eender wie kan een klacht indienen, maar de commissie krijgt elk jaar vele klachten over staatssteun en voetbalclubs zijn, naar mijn weten, op dit moment niet opgenomen in de lijst die prioriteit heeft. Dat komt ook omdat onderzoeken naar voetbalclubs tot dusver weinig succesvol zijn gebleken (zie kader).”
„Het wordt wel heel precair als Roda in de afgelopen tien jaar eerder hulp heeft gekregen van de gemeente; het niet toegestaan om vaker dan één keer per tien jaar de helpende hand te bieden. Een eventuele sanctie is terugvordering van de verleende steun.” Het is niet duidelijk of het wegstrepen van een huurschuld in 2015 (zie kader) tegen een openstaande vordering van Roda ter waarde van 1,1 miljoen als hulp wordt gezien.
Waarom zijn gemeentes - zo leert het verleden - vaak geneigd om hulp te bieden aan voetbalclubs?
„Een voetbalclub vormt een belangrijk onderdeel van de identiteit van een gemeente, waardoor deze sneller bereid is om te helpen”, aldus Steyger. Volgens Olfers vormt Kerkrade daarin geen uitzondering. „Heel veel gemeentes zijn bij voetbalclubs eerder geneigd om bij te springen ten opzichte van andere dossiers. Als wethouder en gemeenteraad maak je jezelf nu eenmaal niet heel geliefd door de plaatselijke trots, het pareltje van de gemeente, niet te steunen. Clubs weten dat zelf ook dondersgoed. Op de achtergrond hebben ze stiekem toch veel macht. En er is geen wethouder die het risico wil nemen dat de harde kern in zijn voortuin staat.”
Kadertekst 1 in dit artikel: De hulp aan Roda op een rij
De gemeente Kerkrade stak Roda JC sinds de eeuwwisseling meermaals een helpende hand toe. In 2000 verhuisde de voetbalclub van Kaalheide naar het nieuw opgeleverde Parkstad Limburg Stadion. Drie jaar later verleende de gemeente een bankgarantie voor drie miljoen euro om betalingsproblemen van Roda te voorkomen en in 2005 stond Kerkrade nogmaals garant, ditmaal voor vijftien miljoen.
In 2009 werd de gemeente eigenaar en grootaandeelhouder van het stadion in ruil voor kapitaalinjecties om Roda te redden van een faillissement. De club moest vanaf dat moment huur betalen om het stadion te kunnen gebruiken. In 2013 werd deze huur voor het eerst verlaagd: van 1,1 miljoen naar 800.000.
Twee jaar later, in 2015, was de gemeente bereid om een schuld van 1,1 miljoen euro weg te strepen tegen een onduidelijke vordering die Roda had openstaan vanwege een nog geldend contract voor de skyboxen ter waarde van 1,1 miljoen.
Vanaf 2018 bouwde Roda een nieuwe schuld op. De huur van 800.000 werd eerst gehalveerd en in 2020 verder teruggebracht naar 250.000 euro. Het verschil werd opgenomen als een betalingsachterstand die inmiddels is opgelopen tot de 2,8 miljoen euro waarover de gemeenteraad woensdag een besluit neemt.
Kadertekst 2 in dit artikel: Onderzoek naar voetbalclubs
In 2013 startte de Europese Commissie (EC), zover bekend voor het eerst, een uitgebreid onderzoek naar ongeoorloofde staatssteun van gemeenten aan voetbalclubs. Het betrof overheidshulp aan onder meer MVV, PSV, NEC, Willem II en FC Den Bosch.
In het geval van de Maastrichtse club kocht de gemeente in 2010 stadion De Geusselt voor 1,8 miljoen euro en werd een lening van 1,7 miljoen kwijtgescholden, met als voorwaarde dat het stadion voortaan multifunctioneel gebruikt zou gaan worden. Drie jaar na de start van het onderzoek concludeerde de EC dat er in geen van de gevallen sprake was van ongeoorloofde staatssteun.
In Spanje werden datzelfde jaar wel overtredingen vastgesteld. Sancties tegen grootmachten FC Barcelona en Real Madrid werden in hoger beroep teruggedraaid. Valencia, Hercules en Elche FC moesten gezamenlijk dertig miljoen euro aan staatsleningen terugbetalen aan de gemeente. Het is, zover bekend, de enige keer dat de EC ingreep bij steun aan voetbalclubs.
